Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Ο καταρράκτης αποτελεί μια σχετικά συχνή οφθαλμολογική πάθηση που χαρακτηρίζεται από θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού. Ο
«φακός» αποτελεί ένα στρογγυλό, διαφανές εξάρτημα μέσα στο μάτι από το οποίο διέρχεται το φως πριν καταλήξει στον αμφιβληστροειδή για να σχηματίσει εικόνα. Το αποτέλεσμα είναι η θολή ή μειωμένη όραση.
Στη συντριπτική πλειοψηφία ο καταρράκτης έχει άμεση σχέση με την ηλικία, εμφανίζεται μετά τα 55-60 έτη και ονομάζεται γεροντικός. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί σε νεότερη ηλικία(προγεροντικός) ή να οφείλεται σε άλλες παθήσεις συστηματικές όπως ο διαβήτης, σε τραύματα ή σε κάποιες οφθαλμολογικές παθήσεις όπως η υψηλή μυωπία και οι ενδοφθάλμιες φλεγμονές (δευτεροπαθής). Παράγοντες όπως το κάπνισμα και η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο για πρόωρη εμφάνιση καταρράκτη.
Το βασικό σύμπτωμα του καταρράκτη είναι η σταδιακή μείωση της όρασης που δεν διορθώνεται με γυαλιά. Σε κάποιους τύπους καταρράκτη η όραση είναι χειρότερη για μακριά και σε άλλους για κοντά ενώ άλλοτε η όραση είναι πιο θολή το βράδυ και άλλοτε στο φως της ημέρας.
Ο καταρράκτης δεν προλαμβάνεται ούτε καθυστερείται με κανένα γνωστό φάρμακο. Αποτελεί αποκλειστικά χειρουργική πάθηση. Η απόφαση για το χρόνο του χειρουργείου λαμβάνεται από κοινού από τον ασθενή και το γιατρό λαμβάνοντας υπ’όψιν τη ποιότητα ζωής του ασθενούς, τη γενικότερη υγεία του, άλλες οφθαλμολογικές παθήσεις που επηρεάζουν ή επηρεάζονται από τη παρουσία του καταρράκτη κλπ. Ο καταρράκτης ΔΕΝ αποτελεί επείγουσα χειρουργική κατάσταση, είναι όμως ξεπερασμένη και μερικές φορές επικίνδυνη η παλαιά άποψη «άφησε τον να ωριμάσει».
ΠΟΣΟ ΑΠΛΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ?
Τα τελευταία χρόνια η φακοθρυψία μικρής τομής με υπερήχους έχει καθιερωθεί διεθνώς, καθώς συνδυάζει τον ελάχιστο χρόνο χειρουργείου, τη ταχύτερη αποκατάσταση και τις λιγότερες επιπλοκές από οποιαδήποτε άλλη τεχνική, με τη προυπόθεση βέβαια ότι εκτελείται από χειρουργό εκπαιδευμένο και καλά εξοικειωμένο στη χρήση των υπερήχων και σε κέντρο που διαθέτει εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας.
Η επέμβαση διαρκεί 5-10 λεπτά, είναι εντελώς αναίμακτη και ανώδυνη, με ενστάλαξη αναισθητικού κολλυρίου . Δεν τοποθετούνται ράμματα, δεν λαμβάνεται γενική αναισθησία ούτε γίνεται οποιαδήποτε ένεση. Μετά το χειρουργείο ο ασθενής πάει στο σπίτι του με ανοιχτά μάτια και χωρίς πόνο, ενώ η όρασή του είναι αισθητά βελτιωμένη ήδη από την επόμενη μέρα.
*** Η πιο πρόσφατη εφαρμογή την τεχνολογίας laser στην επέμβαση του καταρράκτη είναι το femtosecond laser. Το laser αυτό εκτελεί με εξαιρετική ακρίβεια και ασφάλεια τα δύο πιο κρίσιμα στάδια της επέμβασης του καταρράκτη, συγκεκριμένα την καψουλόρηξη και τον τεμαχισμό του πυρήνα, με αποτέλεσμα την σχεδόν εκμηδένιση κάθε πιθανής επιπλοκής και την βέλτιστη τελική όραση.
Δεν υπάρχουν καταρχήν εύκολοι καταρράκτες καθώς η επέμβαση εξαίρεσης του καταρράκτη και ειδικά η μέσω μικρής τομής φακοθρυψία θεωρείται μια από τις δυσκολότερες χειρουργικές τεχνικές στην ιστορία της χειρουργικής. Παρόλα αυτά στα χέρια ενός καλά εκπαιδευμένου και υπεύθυνου οφθαλμοχειρουργού η δύσκολη αυτή τεχνική γίνεται ρουτίνα και εκτελείται με ταχύτητα, ασφάλεια και άνεση για τον ασθενή.
Ωστόσο υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις καταρράκτη που θεωρούνται δύσκολοι ή έχουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών :
- Μάτια με πολύ χαλαρή ζώνη στήριξης του φακού από κατασκευής
- Μάτια με καταρράκτη και Γλαύκωμα
- Μάτια με καταρράκτη και βλάβες στην Ωχρά Κηλίδα
- Μάτια με υψηλή Μυωπία ή υψηλή Υπερμετρωπία
- Όταν υπάρχουν επιπλοκές Σακχαρώδους Διαβήτη
- Μάτια με χρόνιες φλεγμονές από Αυτοάνοσες παθήσεις
- Μάτια στα οποία έχουν προηγηθεί άλλες επεμβάσεις ή τραύματα
- Μάτια με θόλωση ή ανεπάρκεια στον κερατοειδή
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ο σχολαστικός προεγχειρητικός έλεγχος που περιλαμβάνει βιομικροσκόπηση, οπτική τομογραφία OCT προσθίου και οπισθίου ημιμορίου, μελέτη γλαυκώματος, βυθοσκόπηση, ενδοθηλιομέτρηση κερατοειδούς μπορεί να εντοπίσει έγκαιρα το πρόβλημα και την έκτασή του.
Επίσης η σωστή κρίση και υπευθυνότητα του χειρουργού θα οργανώσει την ορθότερη σε κάθε περίπτωση στρατηγική αντιμετώπισης των διαφόρων προβλημάτων τόσο πριν όσο κατά την διάρκεια αλλά και μετά το χειρουργείο με στόχο πάντα την ασφάλεια και την βελτίωση της όρασης του ασθενούς.
Κατά την επέμβαση, ο καταρρακτικός φακός που αφαιρείται αντικαθίσταται ΠΑΝΤΑ από ένα τεχνητό ενδοφακό, του οποίου η ισχύς υπολογίζεται με ειδική μέτρηση να είναι τέτοια ώστε να μηδενίζεται τυχόν υπάρχουσα μυωπία ή υπερμετρωπία. Η τομή της επέμβασης είναι εξαιρετικά μικρή (μόλις 2mm) και δεν απαιτεί ράμματα με αποτέλεσμα να μη δημιουργείται αστιγματισμός όπως συνέβαινε με τις παλαιότερες τεχνικές. Επομένως όσοι προ του χειρουργείου ήταν μύωπες ή υπερμέτρωπες συνήθως δεν χρειάζονται γυαλιά πλέον για μακριά.
Η διόρθωση του αστιγματισμού επίσης είναι δυνατή με τη χρήση ειδικού αστιγματικού ενδοφακού που ονομάζεται τορικός και τοποθετείται με εξαιρετική ακρίβεια με τη βοήθεια ειδικής συσκευής.
Εφόσον ο ασθενής επιθυμεί να απαλλαγεί και από τα κοντινά του γυαλιά τότε υπάρχει η δυνατότητα επιλογής ενός προηγμένου πολυεστιακού ή προσαρμοστικού ενδοφακού που εξασφαλίζει εκτός από καλή μακρυνή και καλή κοντινή όραση.
Σήμερα σε όλες τις σύγχρονες οφθαλμοχειρουργικές μονάδες χρησιμοποιούνται ενδοφακοί τελευταίας τεχνολογίας (ασφαιρικοί) οι οποίοι πετυχαίνουν υψηλής ποιότητας όραση με λιγότερες εκτροπές (aberrations) και καλύτερη ευαισθησία αντίθεσης (contrast sensitivity).
Κατά την επέμβαση του καταρράκτη ο θολός φακός αφαιρείται, διατηρείται όμως ο σάκος του που θα φιλοξενήσει τον τεχνητό ενδοφακό. Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που διατηρείται εφόρου ζωής. Σε ορισμένες περιπτώσεις ωστόσο ο λεπτός μεμβρανώδης βιολογικός σάκος που περιέχει τον ενδοφακό μπορεί να θολώσει λόγω πολλαπλασιασμού κυττάρων μετά από μήνες ή χρόνια. Όταν συμβαίνει αυτό ο ασθενής αισθάνεται μια προοδευτική θόλωση της όρασης. Η κατάσταση αντιμετωπίζεται πολύ απλά και χωρίς επέμβαση μέσα σε λίγα λεπτά με τη βοήθεια ειδικού laser (YAG laser)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΚΗΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ