1.
Η καλή υγεία των ματιών. Πολλές παθήσεις των ματιών, οξείες ή χρόνιες όπως ξηροφθαλμία, αλλεργίες, λοιμώξεις, φλεγμονές και αλλοιώσεις που σχετίζονται με τη χρήση φακών επαφής, επιβάλεται να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά πριν παρθεί η όποια απόφαση για διαθλαστική επέμβαση. Υπάρχουν ωστόσο σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις η παρουσία των οποίων καθιστά αμέσως ακατάλληλο τον υποψήφιο, όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα, εκφυλιστικές ή δυστροφικές βλάβες του κερατοειδή, σοβαρές παθήσεις του αμφιβληστροειδή, ραγοειδίτιδα. Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι η λεπτομερής λήψη ιστορικού και η σχολαστική προκαταρτική εξέταση.
2.
Η καλή γενική υγεία. Δεν είναι λίγες οι ασθένειες που αποτελούν είτε απόλυτη είτε σχετική αντένδειξη για διαθλαστική επέμβαση με laser. Αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το σύνδρομο sjögren, ο ερυθηματώδης λύκος, το σκληρόδερα, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, σοβαρά νοσήματα ή φάρμακα που προκαλούν ανοσοκαταστολή, ο διαβήτης, τα χηλοειδή, η λήψη ισοτρετινοΐνης κα.
3.
Σταθερές διαθλαστικές μετρήσεις. Οι μετρήσεις της μυωπίας, του αστιγματισμού και της υπερμετρωπίας πρέπει να παραμένουν αμετάβλητες για τουλάχιστον ένα χρόνο πριν την απόφαση για διόρθωση με laser. Γυαλιά ή συνταγές γυαλιών των τελευταίων 5 χρόνων πρέπει να είναι διαθέσιμα για έλεγχο από τον οφθαλμίατρο. Οι μετρήσεις πριν και μετά την ενστάλαξη ειδικού κυκλοπληγικού κολλυρίου θα πρέπει συμφωνούν ή να έχουν απόκλιση το πολύ 0,50. Σε αντίθετη περίπτωση η μέτρηση επαναλαμβάνεται μετά από λίγα εικοσιτετράωρα. Ειδικά για τους χρήστες μαλακών φακών επαφής θα πρέπει να απέχουν από την χρήση φακών μερικά εικοσιτετράωρα πριν τον διαθλαστικό έλεγχο και τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν την επέμβαση.
4.
Πάχος και ομαλότητα του κερατοειδή. Το ικανό πάχος και ομαλή πρόσθια και οπίσθια επιφάνεια του κερατοειδή, όπως αυτά καταγράφονται με ειδική συσκευή (pentacam) κατά τον προεγχειρητικό έλεγχο, εγγυώνται ασφάλεια και σταθερό αποτέλεσμα. Σε μάτια με σχετικά λεπτό κερατοειδή είναι ασφαλέστερο να επιλέγεται η τεχνική PRK αντί της LASIK. Μάτια με πολύ λεπτό κερατοειδή και με προβλήματα ομαλότητας του κερατοειδή (κερατόκωνος ή άλλες εκφυλιστικές παθήσεις) αποκλείονται από ενδεχόμενη διαθλαστική επέμβαση.
5.
Το μέγεθος του προς διόρθωση διαθλαστικού σφάλματος. Το ύψος της μυωπίας, του αστιγματισμού ή της υπερμετρωπίας του κάθε υποψηφίου πρέπει να είναι εντός συγκεκριμένων ορίων που καθορίζονται από τις τεχνικές προδιαγραφές του laser και από τα δεδομένα της παχυμετρίας. Πολύ υψηλή μυωπία (>12) ή υψηλή υπερμετρωπία (>6) είναι προτιμότερο να αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο της εμφύτευσης ενδοφακών.
6.
Ηλικία. Οι υποψήφιοι για τη μέθοδο LASIK πρέπει να έχουν συμπληρωμένα τα 20 έτη. Αντίθετα η μέθοδος PRK μπορεί να εφαρμοστεί μετά τα 18, ενώ υπό προϋποθέσεις και για λόγους κυρίως επαγγελματικούς (πχ στρατιωτικές σχολές) μπορεί να γίνει λίγο νωρίτερα με τη συγκατάθεση βεβαίως των γονέων. Οι υποψήφιοι που έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 40 ενημερώνονται για το ενδεχόμενο να χρειαστούν κοντινά πρεσβυωπικά γυαλιά. Η εξάρτηση από τα κοντινά γυαλιά ελαχιστοποιείται με την επιλογή ενός προφίλ που λέγεται monovision ή καλύτερα με μία ήπια εκδοχή του, το mini-monovision. Στο monovision επιλέγεται ο κυρίαρχος οφθαλμός για τις μακρινές αποστάσεις και ο άλλος για τις κοντινές. Η απόφαση για το monovision λαμβάνεται από κοινού με τον υποψήφιο και αφού έχει δοκιμαστεί επιτυχώς στο ιατρείο.
7.
Εγκυμοσύνη. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με τις ορμονικές αλλαγές, μπορεί να προκύψουν ελαφρές και τις περισσότερες φορές παροδικές μεταβολές της διάθλασης, και αφορούν συνήθως σε μικρή αύξηση της μυωπίας. Για το λόγο αυτό η επέμβαση αποφεύγεται 6 μήνες πριν την εγκυμοσύνη και για 6 μήνες μετά τον τοκετό. Εφόσον υπάρχει θηλασμός η επέμβαση αναβάλλεται για άλλους 6 μήνες μετά τη διακοπή του θηλασμού.
8.
Η διάμετρος της κόρης του ματιού. Όταν οι κόρες είναι πολύ μεγάλες, σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπως πχ στη νυχτερινή οδήγηση, δημιουργούνται ενοχλητικά συμπτώματα που συνήθως περιγράφονται ως αντανακλάσεις ή «στεφάνια» γύρω από τα φώτα (glare / halos). Σε κάθε περίπτωση η διάμετρος της κόρης δεν πρέπει να υπερβαίνει τη ζώνη εφαρμογής του LASER. Σήμερα με την τεχνολογία του FEMTO-LASIK επιτυγχάνεται με εξαιρετική ακρίβεια η δημιουργία λεπτού κρημνού μεγάλης διαμέτρου καθώς και μια ομαλή ζώνη μετάβασης (blend zone) με αποτέλεσμα τα φαινόμενα τύπου glare ή halos να έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.
9.
Καλή συνεργασία και συμμόρφωση. Η συμμόρφωση του ασθενούς τόσο στις προεγχειρητικές όσο στις μετεγχειρητικές οδηγίες είναι καθοριστική. Η αποχή από τους φακούς επαφής, η υγιεινή των βλεφάρων, η αποφυγή μακιγιάζ, η πιστή εφαρμογή των οφθαλμικών σταγόνων κλπ πρέπει να τηρούνται απόλυτα.
10.
Ρεαλιστικά κίνητρα και προσδοκίες από την επέμβαση. Σκοπός της laser διαθλαστικής χειρουργικής είναι να μας απαλλάξει από την ανάγκη χρήσης φακών επαφής ή γυαλιών στις καθημερινές μας δραστηριότητες και όχι να μας προσδώσει κάποια μορφή “υπερ-όρασης”. Ο υποψήφιος για διόρθωση με laser πρέπει να γνωρίζει πως η μέγιστη οπτική του οξύτητα μετά την επέμβαση θα είναι αυτή που έχει τώρα όταν φοράει τους φακούς ή τα γυαλιά του. Επίσης πρέπει να γνωρίζει ότι το laser δεν μπορεί να εξαλείψει ή να ανακόψει την πρεσβυωπία μετά τα 40. Παθήσεις όπως ο καταρράκτης ή το γλαύκωμα επίσης δεν ανακόπτοντα και μπορεί να εμφανιστούν στο μέλλον είτε έχει κανείς υποβληθεί σε laser είτε όχι. Ακόμα τα μάτια με υψηλή μυωπία συνεχίζουν και μετά το laser να έχουν αυξημένη προδιάθεση για παθήσεις του αμφιβληστροειδή. Τέλος πρέπει να αναφέρουμε ότι οι επιπλοκές από τις διαθλαστικές επεμβάσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες. Οι περισσότερες αφορούν σε φλεγμονή ή μόλυνση και αντιμετωπίζονται επιτυχώς με τρόπο συντηρητικό. Οι επιπλοκές από τη δημιουργία κρημνού πλέον με τη χρήση του femto second laser έχουν πρακτικά εξαλειφθεί. Μικρά ποσά μυωπίας μπορεί σπάνια να επανεμφανιστούν, ειδικά σε άτομα μικρής ηλικίας, είναι όμως εύκολα διαχειρήσιμα. Αντίθετα με την μυωπία, στην υπερμετρωπία κάποιου βαθμού επανεμφάνιση είναι πιο πιθανή στη δεκαετία 40-50 και ίσως απαιτηθεί νέα εφαρμογή laser ή εμφύτευση ενδοφακού. Η πιθανότητα υποτροπής της μυωπίας λόγω υπερβολικής λέπτυνσης και εκτασίας του κερατοειδή έχει πλέον εκμηδενιστεί λόγω της υψηλής ακρίβειας προεγχειρητικής ανάλυσης και της αυστηρής επιλογής των κατάλληλων υποψηφίων. Τη μέθοδο LASIK ακολουθεί ένα διάστημα 6 μηνών με επιδείνωση της ξηροφθαλμίας. Στο διάστημα αυτό επιβάλλεται η καθημερινή χρήση τεχνητών δακρύων. Μετά το εξάμηνο η παραγωγή δακρύων επανέρχεται στην προ της επέμβασης κατάσταση.
Η διαθλαστική χειρουργική δεν αντιμετωπίζει ασθένειες, απλά διορθώνει οπτικά σφάλματα και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής. Ιδιαίτερα η μέθοδος LASIK αποτελεί την πιο διαδεδομένη μέθοδο παγκασμίως έχοντας την έγκριση του FDA από το 1998. Σήμερα η χρήση δύο laser στην επέμβαση (femto-second και excimer) ως FEMTO-LASIK, παρέχει ανώδυνα και άμεσα αποτελέσματα, με ασφάλεια, ακρίβεια και σταθερότητα. Η υπεύθυνη στάση του οφθαλμίατρου, η καλή γνώση του αντικειμένου, η σχολαστική εξέταση και η αναλυτική ενημέρωση του υποψηφίου, αποτελούν εγγύηση επιτυχίας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΣΥΝΔΙΚΑΚΗΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ>