Αμβλυωπία ονομάζεται η ελαττωμένη οπτική οξύτητα στον έναν ή μερικές φορές και στους δύο οφθαλμούς, παρά την διόρθωση κάθε διαθλαστικού σφάλματος και την απουσία οργανικής βλάβης. Η αμβλυωπία είναι στην ουσία στερητικό φαινόμενο, αποτέλεσμα της μη συνεχούς χρήσης και «τεμπελιάσματος» του ενός ή και των δύο ματιών.   Η αμβλυωπία αποτελεί το συχνότερο αίτιο μονόφθαλμης απώλειας όρασης στα παιδιά και στους νέους.

Η φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης προϋποθέτει στα πρώτα 6-8 χρόνια της ζωής την ύπαρξη α) σταθερής προσήλωσης και των δύο ματιών και β) καθαρών προσλαμβανόμενων οπτικών ερεθισμάτων. Την περίοδο αυτή ο εγκέφαλος και το οπτικό σύστημα γενικότερα παρουσιάζουν πλαστικότητα. Είναι αυτή η ευαίσθητη περίοδος που μπορεί να εγκατασταθεί η αμβλυωπία και ταυτόχρονα η κρίσιμη περίοδος που μπορούμε να παρέμβουμε για να θεραπεύσουμε την αμβλυωπία. Είναι αδύνατον να θεραπευθεί η αμβλυωπία όταν παρέλθει η ηλικία των  8 ετών.


Η αμβλυωπία μπορεί να δημιουργηθεί από :

  • Στραβισμό. Το παιδί με στραβισμό αναπτύσσει προτίμηση για τη χρησιμοποίηση του ενός ματιού σε βάρος του άλλου. Η εικόνα που προέρχεται από το μάτι που παρεκκλίνει απωθείται συνεχώς με αποτέλεσμα το μάτι αυτό να καθίσταται «τεμπέλικο».
  • Αδιόρθωτο διαθλαστικό σφάλμα. Όταν η διαφορά στον αστιγματισμό, την υπερμετρωπία ή τη μυωπία μεταξύ των δύο ματιών φτάνει ή ξεπερνάει τις 2,5 διοπτρικές μονάδες λέμε πως έχουμε ανισομετρωπία. Στην ανισομετρωπία το «αδύναμο» μάτι με το μεγαλύτερο διαθλαστικό σφάλμα, λόγω της θολής εικόνας που προσλαμβάνει, μένει συνεχώς αδρανές και οδηγείται σε αμβλυωπία. Μερικές φορές όταν αμφότερα τα μάτια έχουν πολύ υψηλό αστιγματισμό ή υπερμετρωπία μπορεί να «τεμπελιάσουν» και τα δύο.
  • Οπτική στέρηση. Οφείλεται σε παρεμπόδιση της όρασης. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα συγγενούς βλεφαρόπτωσης, συγγενούς καταρράκτη, θόλωσης του κερατοειδούς, παραμονής υπερπλαστικού πρωτοπαθούς υαλοειδούς κα.

Η αντιμετώπιση της αμβλυωπίας απαιτεί πρώτα από όλα να αποκλειστεί κάθε οργανικό πρόβλημα και να προσδιοριστεί η υποκείμενη αιτία της αμβλυωπίας. Οποιοδήποτε διαθλαστικό σφάλμα (υπερμετρωπία, αστιγματισμός) πρέπει να διορθώνεται πλήρως με γυαλιά. Αιτίες οπτικής στέρησης όπως ο καταρράκτης και η βλεφαρόπτωση πρέπει να χειρουργούνται χωρίς καθυστέρηση. Ενθαρρύνουμε τη χρήση του  «τεμπέλικου» ματιού με full time ή part time κάλυψη του υγιούς ματιού. Εναλλακτικά στο υγιές μάτι μπορεί να εφαρμοστεί ως «τιμωρία» κολλύριο ατροπίνης. Η παραδοσιακή άποψη ότι η αμβλυωπία πρέπει να θεραπευτεί όσο το δυνατόν περισσότερο πριν  από την επέμβαση στραβισμού τίθεται σήμερα υπό αμφισβήτηση. Η επιλογή του χρόνου της επέμβασης στραβισμού εξατομικεύεται ανάλογα με την περίπτωση. Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας στην αντιμετώπιση της αμβλυωπίας είναι η συμμόρφωση του παιδιού στην κάλυψη και στη χρήση γυαλιών και η συνεργασία για το σκοπό αυτό του κοντινού περιβάλλοντος.